Rheoli gwrthdaro: Ymarferion i bobl ifanc

Cadw mewn cysylltiad

If you want to hear about the work we’re doing to prevent knife crime in South Wales, please give us your details. (You don’t need to do this in order to access the resources.)

(We’ll never pass your details onto a third party.)

You can unsubscribe at any time by clicking the link in the footer of our emails.

We use Mailchimp as our marketing platform. By clicking below to subscribe, you acknowledge that your information will be transferred to Mailchimp for processing. Learn more about Mailchimp's privacy practices.

Gweld fersiwn addas i'r argraffydd

Mae pryderon ynglŷn â diogelwch personol yn rheswm hollbwysig a all gymell person ifanc i gario cyllell. Mae’r adnodd hwn yn canolbwyntio ar helpu pobl ifanc i ddatblygu sgiliau datrys gwrthdaro er mwyn eu helpu i ddelio â gwrthdaro a lleihau’r tebygolrwydd y bydd sefyllfa’n troi’n dreisgar. Ceir dolenni i adnoddau pellach ar ddiwedd y ddogfen.

Beth yw gwrthdaro?

Mae gwrthdaro’n rhan arferol o fywyd. Bydd yn digwydd pan fydd dau neu fwy o bobl yn methu â chanfod ffordd o ddatrys anghytundeb mewn modd heddychlon. Gall fod yn anghydfod bach neu’n elyniaeth fwy hirdymor. Heb gytundeb cyfeillgar, gall arwain at fwlio, chwalu cydberthnasau a theuluoedd, neu hyd yn oed drais.

Beth yw datrys gwrthdaro?

Mae’n bwysig peidio ag osgoi gwrthdaro, ond datblygu’r sgiliau i’w ddatrys. Dull o ddatrys anghytundeb mewn modd heddychlon a’i atal rhag gwaethygu yw datrys gwrthdaro. Ymhlith yr elfennau allweddol o ddatrys gwrthdaro mae:

  • Empathi: Deall safbwynt ac anghenion person neu grŵp arall yn ogystal â’ch safbwynt a’ch anghenion eich hun.
  • Cyfathrebu: Trafod eich meddyliau a’ch teimladau’n agored a gwrando â pharch pan fydd y person arall yn gwneud yr un peth.
  • Canfod tir cyffredin: Mae’n hawdd dod o hyd i wahaniaethau mewn gwrthdaro, ond beth sy’n uno pawb?
  • Cytuno ar atebion: Cydweithio i gytuno ar atebion sy’n parchu anghenion pawb, hyd yn oed os bydd angen cyfaddawdu.

Gall hyn fod yn berthnasol i achosion cyffredin o anghytuno rhwng brodyr a chwiorydd, neu hyd yn oed wrthdaro rhyngwladol ar raddfa fwy.

Datrys gwrthdaro a phobl ifanc

Mae’r glasoed yn gyfnod o dwf emosiynol a chymdeithasol aruthrol. Mae datrys gwrthdaro yn sgìl bywyd hanfodol i bob person ifanc ei ddysgu. Gall eu helpu i ymdopi â heriau cymdeithasol, meithrin empathi, a datblygu sgiliau cyfathrebu a datrys problemau effeithiol.

Ymarferion rheoli gwrthdaro

Mae’r ymarferion hyn wedi’u dylunio er mwyn helpu oedolion i addysgu pobl ifanc rhwng 11 ac 16 oed am elfennau craidd datrys gwrthdaro. Gallant gael eu cynnal rhwng rhiant neu warcheidwad a phlentyn, neu fel rhan o grŵp mwy o bobl ifanc.

Ymarfer 1: Chwarae rôl – Gwrthdaro mewn parti

Amcan: Dysgu sut i ddad-ddwysáu sefyllfa a allai fod yn beryglus.

Senario: Mae dau unigolyn mewn parti yn ffraeo, ac mae’r sefyllfa’n dwysáu tuag at drais.

Cyfarwyddiadau

  1. Mewn grwpiau, ewch ati i actio’r senario.
  2. Bydd person arall yn chwarae rôl cyfryngwr, gan geisio dad-ddwysáu’r sefyllfa.
  3. Trafodwch sut y gall y cyfryngwr ddefnyddio sgiliau fel empathi, gwrando, a chanfod tir cyffredin i atal y sefyllfa rhag dwysáu.

Os byddwch yn teimlo’n anghyfforddus yn chwarae rôl, gallwch drafod y senario ac ysgrifennu eich meddyliau mewn map meddwl.

Ymarfer 2: Trafodaeth grŵp – Bwrw’r bai

Amcan: Dysgu beth yw effaith bai a sut i gyfathrebu’n effeithiol.

Cyfarwyddiadau

  1. Trafodwch senario lle y cafodd rhywun fai ar gam am rywbeth gartref neu yn yr ysgol.
  2. Siaradwch am y ffordd y gall bai effeithio ar deimladau person a gwneud sefyllfa’n waeth.
  3. Archwiliwch y gwahanol ffyrdd y gallwch drafod problemau heb bwyntio bys a beio’r person arall.

Efallai y bydd yn ddefnyddiol ysgrifennu eich syniadau a’ch atebion.

Ymarfer 3: Cylch emosiwn

Amcan: Adnabod a pharchu gwahanol emosiynau mewn gwrthdaro.

Cyfarwyddiadau

  1. Rhannwch yn barau. Bydd un person yn nodi emosiwn sy’n gyffredin mewn gwrthdaro, e.e. dicter ac ofn.
  2. Bydd y person arall yn disgrifio adeg pan deimlodd yr emosiwn hwnnw a sut y dylanwadodd hynny ar ei weithredoedd.
  3. Cyfnewidiwch rolau ac ailadroddwch y camau.

Ymarfer 4: Cyfnewid safbwyntiau

Amcan: Meithrin empathi drwy weld gwrthdaro o safbwynt rhywun arall.

Cyfarwyddiadau

  1. Meddyliwch am achos cyffredin o wrthdaro (e.e. anghytuno rhwng rhiant a phlentyn ynglŷn â gwaith tŷ ar ôl diwrnod blinderus).
  2. Trafodwch safbwyntiau’r naill berson a’r llall yn y sefyllfa. Wedyn, trafodwch sut y gall y naill berson weld safbwynt y llall. Gofynnwch i chi eich hun: Sut mae’r naill berson a’r llall yn teimlo?
  3. Trafodwch sut y gallant gytuno ar gyfaddawd sy’n seiliedig ar ddeall safbwynt ac anghenion y naill berson a’r llall.

Ymarfer 5: Diagram gwasgariad atebion

Amcan: Annog datrys problemau mewn ffordd greadigol mewn gwrthdaro

Cyfarwyddiadau

  1. Meddyliwch am achos o wrthdaro neu un y cawsoch brofiad ohono yn y gorffennol.
  2. Lluniwch fap meddwl neu ddiagram gwasgariad er mwyn dod o hyd i atebion mewn grwpiau neu barau, ac ysgrifennwch eich meddyliau.
  3. Trafodwch fanteision ac anfanteision pob ateb.

Adnoddau pellach ar gyfer rheoli gwrthdaro

  • Sefydliad Tim Parry a Jonathan Ball: Mae’n gweithio gydag ysgolion, cymunedau, yr heddlu ac awdurdodau lleol, gan helpu unigolion a grwpiau i ddatrys gwrthdaro drwy ddeialog a thechnegau datrys gwrthdaro.
  • CRESST: Mae’n grymuso pobl ifanc a’r oedolion sy’n gweithio gyda nhw drwy eu helpu i ddatblygu’r sgiliau i ddatrys gwrthdaro mewn modd adeiladol.
  • YoungMinds: Mae’n cynnig adnoddau iechyd meddwl i bobl ifanc, gan gynnwys ar gyfer delio ag anghytundebau.
  • The Mix: Mae’n cynnig cymorth i bobl ifanc o dan 25 oed ar amrywiaeth o faterion, gan gynnwys rheoli gwrthdaro.
Headphones CY - For the best experience, this website uses sound

CY - Option for a little long-form, which probably won’t be needed, but handy to have the option all the same.